Advertising

गाई व म्हशी अनुदान योजना 2024: Cattle and Buffalo Subsidy Scheme– शेतकऱ्यांना दुग्ध विकास प्रकल्पा अंतर्गत मिळणार 13,400 गाई व म्हशी

Advertising

गाई म्हशी अनुदान योजना 2024: महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाची आणि लाभदायक योजना आता राज्य शासनाने मंजूर केली आहे. दुग्ध विकास प्रकल्प टप्पा दोन, ही योजना विदर्भ आणि मराठवाड्यातील 19 जिल्ह्यांमध्ये राबवली जाणार आहे. या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना गाई, म्हशी आणि दुग्ध व्यवसायासाठी आवश्यक असलेल्या विविध सुविधा अनुदानावर दिल्या जाणार आहेत.

गाई म्हशी अनुदान योजना 2024 उद्देश:

Advertising

दुग्ध व्यवसाय वाढवणे आणि शेतकऱ्यांच्या आर्थिक उन्नतीसाठी शासनाने टप्पा दोनची घोषणा केली आहे. 13 ऑगस्ट 2024 रोजी राज्य मंत्रिमंडळाने या योजनेला मंजुरी दिली, तर 16 सप्टेंबर 2024 रोजी जीआर निर्गमित झाला. यामध्ये उच्च दूध उत्पादन क्षमता असलेल्या गाई आणि म्हशींचे वाटप अनुदानावर केले जाणार आहे, ज्यामुळे दुग्ध व्यवसायाला प्रोत्साहन मिळेल.

गाई व म्हशी अनुदान योजना कशी राबवली जाणार?

महाराष्ट्र शासनाने दुग्ध व्यवसायात आर्थिक उन्नती आणि समृद्धी साधण्यासाठी गाई व म्हशी अनुदान योजना 2024 सुरु केली आहे. ही योजना विविध टप्प्यात राबवली जाणार आहे. योजनेचा लाभ शेतकऱ्यांना दुग्ध व्यवसायात अधिक सक्षम आणि उत्पादक बनवण्यास मदत करेल. पुढीलप्रमाणे या योजनेची रचना आणि त्यातील विविध उपक्रम आहेत:

Advertising

1. दुधाळ गाई आणि म्हशींचे वाटप

योजनेचा मुख्य भाग म्हणजे शेतकऱ्यांना उच्च दूध उत्पादनक्षम गाई आणि म्हशींचे वाटप करणे. एकूण 13,400 गाई आणि म्हशी वितरित केल्या जातील, ज्यामध्ये शेतकऱ्यांना 50% अनुदान मिळेल. याचा अर्थ असा की शेतकऱ्यांनी या जनावरांच्या एकूण किंमतीपैकी निम्मे अनुदानाच्या माध्यमातून भरणे आवश्यक आहे. या योजनेअंतर्गत प्रत्येक जनावराला डिजिटल ट्रॅकिंग कॉलर लावणे बंधनकारक असेल. हे ट्रॅकिंग कॉलर शेतकऱ्यांना जनावरांचे स्थान आणि आरोग्य यावर लक्ष ठेवण्यासाठी उपयुक्त ठरतील. त्याचबरोबर, शेतकऱ्यांना दिलेल्या जनावरांचे विक्रीवर तीन वर्षांसाठी बंदी असेल, ज्यामुळे शेतकऱ्यांनी या जनावरांचा उपयोग प्रत्यक्ष दुग्ध उत्पादनासाठीच करावा. याशिवाय, प्रत्येक जनावरासाठी विमा उतरवणं अनिवार्य आहे, ज्यामुळे जनावरांच्या आरोग्याची काळजी घेतली जाईल.

2. कालवड वाटप

उच्च दूध उत्पादनक्षमतेच्या कालवडींचे वितरण सुद्धा या योजनेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे. शेतकऱ्यांना 75% अनुदानावरती या कालवडी उपलब्ध करून दिल्या जातील. याचा लाभ असा होईल की शेतकऱ्यांना दूध उत्पादनाच्या क्षमतेसाठी उत्तम कालवडींचा लाभ घेता येईल. या योजनेद्वारे एकूण 1000 शेतकऱ्यांना लाभ मिळेल. ही योजना शेतकऱ्यांना त्यांच्या व्यवसायात अधिक योगदान देण्यासाठी प्रोत्साहन देईल आणि त्यांना आर्थिकदृष्ट्या अधिक सक्षम बनवेल.

3. फर्टिलिटी फीडचा पुरवठा

फर्टिलिटी फीड हे दुग्ध उत्पादनामध्ये महत्त्वपूर्ण आहे कारण ते जनावरांच्या प्रजनन क्षमतेसाठी आवश्यक पोषण प्रदान करतात. या योजनेअंतर्गत, 30,000 मेट्रिक टन फर्टिलिटी फीडचा पुरवठा करण्यात येईल. यासाठी 75% अनुदान मिळेल, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना याचा खर्च कमी पडेल. फर्टिलिटी फीडचा वापर केल्यामुळे गाई आणि म्हशींच्या प्रजनन क्षमतेत सुधारणा होईल, आणि परिणामी दुग्ध व्यवसायात वाढ होईल.

4. फॅट व एसएनएफ वर्धक खाद्य

दुधाच्या गुणवत्तेसाठी फॅट आणि एसएनएफ (सॉलिड्स नॉट फॅट) महत्त्वाचे घटक आहेत. योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना पूरक खाद्य पुरवले जाईल, ज्यामुळे दुधातील फॅट आणि एसएनएफची पातळी वाढेल. प्रति गाईसाठी 45,000 रुपयांचे पूरक खाद्य दिले जाईल, ज्यावर 75% अनुदान मिळेल. याचा उपयोग करून शेतकऱ्यांना दुधाचा दर्जा सुधारणे सोपे जाईल आणि त्याचे आर्थिक लाभ वाढतील. या खाद्यांच्या वापरामुळे शेतकऱ्यांना बाजारात अधिक चांगले दर मिळू शकतात, ज्यामुळे त्यांच्या उत्पन्नात वृद्धी होईल.

5. बहुवर्षीय चारा पीक लागवड

चारा पीक हे दुग्ध व्यवसायासाठी एक महत्त्वाचा घटक आहे. 22,000 एकर क्षेत्रात बहुवर्षीय चारा पीक लागवडीसाठी 100% अनुदान मिळेल. या अंतर्गत 6,000 रुपयांच्या बियाण्यांचे वितरण होईल. बहुवर्षीय चारा पीक लागवड करून शेतकरी त्यांच्या जनावरांना सतत पोषण पुरवू शकतात. हे पीक अनेक वर्षे टिकते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना चारा लागवडीचा खर्च कमी पडतो. या चारा पिकाचा फायदा असा आहे की शेतकऱ्यांना चारा खरेदीसाठी खर्च करावा लागत नाही आणि त्यांनी चारा उपलब्धतेचा प्रश्न सोडवला जातो.

6. कडबाकुट्टी आणि मुरघास वाटप

कडबाकुट्टी यंत्राचा उपयोग चारा तयार करण्यासाठी होतो. या यंत्रासाठी शेतकऱ्यांना 50% अनुदान दिले जाईल, ज्यामुळे ते अधिक सोप्या पद्धतीने चारा प्रक्रिया करू शकतील. मुरघास हा जनावरांसाठी चांगला पोषण पुरवणारा घटक आहे. मुरघासासाठी प्रति जनावर 5 किलोग्रॅम दराने अनुदान दिले जाईल. मुरघास वापरल्याने शेतकऱ्यांना हंगामानुसार पोषण पुरवता येते, आणि यामुळे त्यांच्या जनावरांचे आरोग्य टिकवून ठेवता येते.

गाई म्हशी अनुदान योजना 2024 लाभार्थी पात्रता

  • लाभार्थ्यांकडे किमान दोन दुधाळ जनावरे असणे आवश्यक आहे.
  • मागील वर्षभरात शेतकऱ्यांनी किमान तीन महिने सहकारी दूध संकलन केंद्रावर दूध विकलेलं असावं.
  • शासकीय योजनेतून मागील तीन वर्षांत लाभ घेतलेला नसावा.
  • एका कुटुंबातील एकच व्यक्ती पात्र ठरेल.

अनुदान प्रक्रिय

  • गाई व म्हशी अनुदान योजनेतून शेतकऱ्यांना दिल्या जाणाऱ्या विविध सुविधांचा लाभ घेण्यासाठी अनुदानाची रक्कम थेट त्यांच्या बँक खात्यात डीबीटी (Direct Benefit Transfer) प्रणालीद्वारे जमा केली जाईल. डीबीटी प्रणालीमुळे लाभार्थ्यांना अनुदान थेट मिळाल्याने मध्यस्थीय खर्च टाळले जातात, आणि रक्कम थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा होते. ही पारदर्शक आणि कार्यक्षम प्रक्रिया लाभार्थ्यांच्या खात्यात थेट निधी पोहोचवते, ज्यामुळे भ्रष्टाचार आणि अनावश्यक विलंब कमी होतात.
  • अनुदान मिळविण्यासाठी शेतकऱ्यांना त्यांच्या खरेदी केलेल्या खाद्य किंवा यंत्राचा पुरावा सादर करावा लागतो. म्हणजेच, त्यांनी खरेदी केलेल्या वस्तूंच्या पावत्यांचा किंवा पुराव्यांचा सादरीकरण करणे बंधनकारक आहे. एकदा पुरावे तपासून योग्य ठरविल्यानंतर शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात अनुदान जमा होते. या पद्धतीमुळे शासनाच्या निधीचा योग्य वापर होतो, आणि शेतकऱ्यांना तातडीने आर्थिक मदत उपलब्ध होते.

प्रशिक्षण आणि इतर सुविधा

  • दुग्ध व्यवसायात अधिक उत्पादकता आणण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञान आणि ज्ञानाची गरज आहे. त्यामुळे या योजनेअंतर्गत 19 जिल्ह्यांमधील 36,000 शेतकऱ्यांना आधुनिक दुग्ध व्यवसायाबाबत प्रशिक्षण दिले जाईल. या प्रशिक्षणाद्वारे शेतकऱ्यांना दुग्ध व्यवसायातील तंत्र, देखभाल, पोषण व्यवस्थापन आणि जनावरांचे आरोग्य या बाबतचे अद्ययावत ज्ञान मिळेल. या प्रक्रियेमुळे दुग्ध व्यवसायात त्यांची कार्यक्षमता वाढेल, तसेच अधिक आर्थिक फायदा मिळेल.
  • योजनेच्या अंतर्गत गाई आणि म्हशींच्या वंध्यत्व निवारणासाठी हार्मोनल थेरपीद्वारे उपचार दिले जातील. या उपचारांमुळे जनावरांच्या प्रजनन क्षमतेत सुधारणा होईल. हार्मोनल थेरपीचा वापर प्रजनन समस्यांवर उपाय म्हणून केला जातो, ज्यामुळे दुग्ध उत्पादन क्षमता वाढते. हे उपचार जनावरांच्या आरोग्यासाठी महत्त्वपूर्ण असून, यामुळे शेतकऱ्यांना उत्तम दर्जाचे दूध उत्पादन मिळते.

आर्थिक तरतूद

  • गाई व म्हशी अनुदान योजना 2024 च्या प्रभावी अंमलबजावणीसाठी महाराष्ट्र राज्य शासनाने 328 कोटी 42 लाख रुपयांचा निधी मंजूर केला आहे. हा निधी विविध टप्प्यांमध्ये वापरला जाईल, ज्यात जनावरांचे वितरण, खाद्य पुरवठा, चारा लागवड, आणि प्रशिक्षण यांचा समावेश आहे. योजनेच्या अंतर्गत शेतकऱ्यांना आवश्यक त्या सुविधा देण्यासाठी राज्य सरकारच्या या तरतुदीचा वापर होईल.
  • याशिवाय, शेतकऱ्यांच्या सहभागातून 179 कोटी 16 लाख रुपयांचा निधी उभारला जाईल. शेतकऱ्यांनी योजनेत दिलेल्या अनुदानाच्या उर्वरित रकमेचा काही अंश उचलून या निधीमध्ये योगदान द्यावे लागेल. यामुळे शेतकऱ्यांमध्ये योजनेबाबत स्वावलंबनाची भावना निर्माण होईल आणि त्यांच्या सहभागाने योजना अधिक यशस्वी होईल.
  • या आर्थिक तरतुदींमुळे राज्यातील दुग्ध व्यवसायात सुधारणा होण्याची शक्यता आहे. या योजनेतून शेतकऱ्यांना आर्थिक फायदा तर होईलच, पण त्यांची व्यावसायिक क्षमता देखील वाढेल. यामुळे त्यांचे उत्पन्न वाढून, राज्यातील दुग्ध व्यवसाय अधिक सशक्त बनेल.

निष्कर्ष

शासनाच्या या योजनेमुळे दुग्ध व्यवसायामध्ये मोठ्या प्रमाणावर सुधारणा होईल आणि शेतकऱ्यांचे आर्थिक स्थैर्य वाढेल. योजनेचा लाभ घेण्यासाठी लवकरच अर्ज प्रक्रिया सुरू होईल. अधिक माहिती आणि अर्जाच्या सविस्तर तपशिलांसाठी महाराष्ट्र शासनाच्या संकेतस्थळावर जा.

Leave a Comment