
नमस्कार मित्रांनो! आजच्या तंत्रज्ञानाच्या युगात, वाहतूक नियमांचे उल्लंघन केल्यावर लागणारा दंड (फाइन) आता ऑनलाइन पद्धतीने भरणे शक्य झाले आहे. आपण सगळेच आपल्या दैनंदिन जीवनात दुचाकी, चारचाकी गाड्यांचा वापर करतो. याचवेळी कधीकधी कळत-नकळत वाहतूक नियमांचे उल्लंघन होते, जसे की सिग्नल तोडणे, हेल्मेट न वापरणे, ओव्हर स्पीडिंग करणे, किंवा नो पार्किंग क्षेत्रात वाहन उभे करणे. त्यामुळे आपल्याला महाराष्ट्र ट्रॅफिक पोलिसांकडून दंड लावला जातो.
या दंडाची प्रक्रिया आता अधिक सोपी आणि सुलभ झालेली आहे. ऑनलाईन पद्धतीमुळे हा दंड आपल्याला थेट फोनवर मेसेजच्या स्वरूपात मिळतो. या ब्लॉगमध्ये आपण जाणून घेणार आहोत की, गाडीवर लागलेला E-Challan फाइन कसा तपासावा, तसेच तो ऑनलाइन पद्धतीने कसा भरावा. चला तर मग या प्रक्रियेला समजून घेऊ.
E-Challan म्हणजे काय?
E-Challan हा इलेक्ट्रॉनिक चलन आहे, जो वाहतूक नियम तोडल्यास आपल्याला प्राप्त होतो. ही पद्धत महाराष्ट्रातील वाहतूक पोलीस वापरतात जेणेकरून नियमांचे उल्लंघन करणाऱ्यांना दंड लावता येईल. हे चलन पोलीस आपल्या वाहन क्रमांकाशी लिंक करतात आणि त्यानंतर तुम्हाला एक मेसेज तुमच्या नोंदणीकृत मोबाईल क्रमांकावर येतो. हा मेसेज पाहून तुम्हाला समजते की, तुमच्या गाडीने वाहतूक नियमांचे उल्लंघन केले आहे. काही वेळा आपण कोणत्याही प्रकारचे उल्लंघन केले नसले तरी चुकूनसुद्धा E-Challan मिळू शकतो. अशा परिस्थितीत तक्रार नोंदवणे देखील ऑनलाइन करता येते.
E-Challan तपासण्याची पद्धत
आपल्याला कधीही आपला E-Challan तपासायचा असल्यास खालील सोप्या पद्धतीचा वापर करू शकता:
- आधिकारिक वेबसाइटला भेट द्या: सर्वप्रथम, ‘महाराष्ट्र ट्रॅफिक पोलिस’ची अधिकृत वेबसाइट किंवा ‘परिवहन विभागाच्या’ वेबसाइटला भेट द्या. ही वेबसाइट सर्व प्रकारच्या वाहतूक संदर्भातील माहिती पुरवते.
- चालान तपासणी विभाग शोधा: वेबसाइटवर ‘ई-चालान तपास’ किंवा ‘E-Challan Status’ अशी एक लिंक असेल. या लिंकवर क्लिक करा.
- वाहन क्रमांक प्रविष्ट करा: येथे तुम्हाला तुमच्या गाडीचा क्रमांक, चालान क्रमांक किंवा ड्रायव्हिंग लायसन्स नंबर टाकण्याची आवश्यकता असेल.
- तपशील पाहा: माहिती भरल्यानंतर ‘तपासा’ बटनावर क्लिक करा. येथे तुम्हाला तुमच्यावर लावलेले दंडाचे सर्व तपशील दिसतील, जसे की चालान क्रमांक, वाहतूक नियम उल्लंघनाचे कारण, तसेच दंडाची रक्कम.
E-Challan कसा भरावा?
जर तुमच्यावर चालान लावले गेले असेल आणि ते खरोखरच योग्य असेल, तर आता तुम्ही ते कसे ऑनलाइन भरावे हे पाहू.
- पुढील प्रक्रिया सुरू करा: तुम्हाला चालान तपासणी पृष्ठावर एक ‘चालान भरा’ किंवा ‘Pay Now’ बटन दिसेल. या बटणावर क्लिक करा.
- देयक पर्याय निवडा: चालान भरण्यासाठी विविध पेमेंट पर्याय उपलब्ध असतात जसे की डेबिट कार्ड, क्रेडिट कार्ड, UPI, नेट बँकिंग इत्यादी. तुम्हाला हवे ते पर्याय निवडून पुढे जा.
- देयक प्रक्रिया पूर्ण करा: तुम्हाला पेमेंट पर्यायांमध्ये तुमची माहिती भरावी लागेल. आवश्यक माहिती भरून आणि पेमेंट प्रक्रिया पूर्ण करून, तुमचे चालान भरले जाईल.
- देयक पावती मिळवा: देयक यशस्वी झाल्यानंतर तुम्हाला देयकाची पावती मिळेल. ही पावती तुम्ही आपल्या भविष्यासाठी सुरक्षित ठेवू शकता.
E-Challan संदर्भात तक्रार नोंदवणे
कधी कधी, E-Challan चुकूनसुद्धा येऊ शकतो. अशा परिस्थितीत तुम्ही तक्रार नोंदवू शकता. खालील प्रक्रिया वापरून तक्रार नोंदवता येईल:
- संबंधित विभागाशी संपर्क करा: ‘महाराष्ट्र ट्रॅफिक पोलिस’च्या अधिकृत वेबसाइटवर एक ‘Contact Us’ विभाग असतो. या विभागात तुम्हाला त्यांचा संपर्क क्रमांक, ईमेल आयडी, आणि तक्रार नोंदणी फॉर्म मिळेल.
- ऑनलाईन तक्रार फॉर्म भरा: तुम्हाला ‘तक्रार फॉर्म’ भरावा लागेल. त्यामध्ये तुम्हाला तुमचा वाहन क्रमांक, चालान क्रमांक, आणि तक्रार करण्याचे कारण प्रविष्ट करावे लागेल.
- तक्रार नोंदवा आणि उत्तराची प्रतिक्षा करा: तक्रार नोंदवल्यानंतर, संबंधित विभाग तुमच्या तक्रारीची पडताळणी करून निर्णय देतील. हा निर्णय ईमेलच्या माध्यमातून अथवा फोनवरून मिळू शकतो.
E-Challan संदर्भात आवश्यक सूचना
- वेळेवर चालान भरा: चालान लावल्यानंतर ठराविक वेळेत ते भरणे गरजेचे असते. वेळेवर चालान न भरल्यास दंडाची रक्कम वाढवली जाऊ शकते आणि वाहन जप्त होण्याचीही शक्यता असते.
- वाहन क्रमांक अचूक प्रविष्ट करा: वाहन क्रमांक अचूक प्रविष्ट केल्याने चालान भरताना कोणत्याही त्रुटींची शक्यता राहणार नाही.
- तक्रार नोंदणीसाठी अधिकृत माध्यमांचा वापर करा: चालान संदर्भात तक्रार करण्यासाठी फक्त अधिकृत वेबसाइटचाच वापर करा. चुकीच्या माध्यमांचा वापर केल्यास तुमची तक्रार विचारात घेतली जाण्याची शक्यता कमी असते.
ऑनलाइन चालान पद्धतीचे फायदे
ऑनलाइन पद्धतीचे काही मुख्य फायदे आहेत:
- सोयीस्कर प्रक्रिया: चालान भरण्याची ऑनलाइन पद्धत खूप सोयीची आहे. तुम्हाला कोणत्याही सरकारी कार्यालयात जाण्याची गरज नाही.
- वेळेची बचत: हे प्रक्रिया तुमच्या वेळेची बचत करते. फक्त काही मिनिटांत चालान तपासता येतो व भरणा करता येतो.
- सुरक्षितता आणि पारदर्शकता: ही पद्धत पारदर्शक आहे आणि त्यामुळे तुम्हाला चालानाची अचूक माहिती मिळते.
मित्रांनो, सर्वप्रथम तुम्हाला महाराष्ट्र ट्रॅफिक पोलिसांच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यायची आहे.
वेबसाइट लिंक – mahatrafficechallan.gov.in
या वेबसाइटवर आल्यावर तुम्हाला ‘E-Challan Payment Maharashtra State’ ही स्क्रीन दिसेल. या स्क्रीनवर सर्वात आधी तुम्हाला ‘वाहन क्रमांक’ (Vehicle No.) आणि ‘चलन क्रमांक’ (Challan No.) असे दोन पर्याय दिसतील.
आता तुम्हाला ‘वाहन क्रमांक’ हा पर्याय निवडायचा आहे. हा पर्याय निवडल्यावर तुमच्या गाडीचा क्रमांक टाकायचा आहे. गाडीचा क्रमांक टाकून झाल्यानंतर, तुम्हाला चेसिस किंवा इंजिन क्रमांकाचे शेवटचे चार अंक टाईप करायचे आहेत.
यानंतर, ‘I am not a robot’ हा कॅप्चा कोड सोडवायचा आहे, आणि मग ‘सबमिट’ (Submit) बटणावर क्लिक करायचे आहे.

आता तुमच्या समोर एक नवीन पृष्ठ उघडेल, ज्यावर तुमच्या गाडीवर आतापर्यंत किती E-चालान फाडले गेले आहेत याची यादी दिसेल. या यादीत थोडं उजवीकडे स्क्रोल केल्यावर प्रत्येक चालानावर किती फाइन आहे आणि फाइन कोणत्या कारणास्तव लावला गेला आहे हे तुम्हाला पाहायला मिळेल.
तसेच, ‘पेमेंट स्टेटस’ (Payment Status) कॉलममध्ये ‘Paid’ असेल, तर तो फाइन तुम्ही भरलेला असतो. जर पेमेंट स्टेटस ‘Unpaid’ असेल, तर तो फाइन तुम्हाला भरायचा असतो. त्याशिवाय, ‘View’ कॉलमखाली एक डोळ्याचे चिन्ह असते; त्या चिन्हावर क्लिक केल्यावर तुम्ही त्या चालानाची सविस्तर माहिती पाहू शकता.
सविस्तर माहितीमध्ये खालील बाबी समाविष्ट असतात:
- चालान क्रमांक (Challan No.)
- उल्लंघनाची तारीख (Violation Date)
- ड्रायव्हिंग लायसन्स क्रमांक (License No.)
- गाडीचा क्रमांक (Vehicle No.)
- पेमेंट स्टेटस (Payment Status)
- फाइनची रक्कम (Amount)
- उल्लंघनाचे ठिकाण (Challan Location)
- पुरावे (Evidences)
- उल्लंघनाचे कारणे (Violation(s))
यामध्ये ‘पुरावे’ (Evidences) या भागावर क्लिक केल्यावर, तुमच्या गाडीला चालान लावण्याच्या वेळी घेतलेला फोटो देखील पाहता येतो. हा फोटो तुमचाच आहे का, ते एकदा तपासून घ्या. जर फोटो तुमचा नसेल, तर तुम्ही तक्रार दाखल करू शकता. त्यासाठी ‘Grievance’ ऑप्शन दिलेला असतो, ज्यावर क्लिक करून तक्रार नोंदवता येईल.
जर माहिती योग्य असेल, तर आता फाइन कसा भरायचा ते पाहू. त्यासाठी, चालानांची यादी असलेल्या पृष्ठावर जा, आणि ज्या चालानाचा फाइन भरायचा आहे त्यावर टिक करून वरच्या बाजूला असलेले ‘Select eChallans & Click here to pay’ बटन क्लिक करा.

आता पेमेंटच्या अटी व शर्ती (Terms and Conditions) आणि सुरक्षा धोरण (Security Policy) वाचून घ्यायचे आहेत. त्यानंतर, ‘Agree’ या पर्यायावर टिक करायचे आहे. मग उजव्या बाजूला ‘Pay Now’ बटण दिसेल, त्यावर

क्लिक करायचे आहे. क्लिक केल्यानंतर तुम्हाला ‘Pay Through BillDesk’ या पर्यायावर क्लिक करायचे आहे..

आता तुम्हाला पेमेंट करण्यासाठी विविध पर्याय दिले जातील, जसे की क्रेडिट कार्ड, डेबिट कार्ड, एटीएम, इंटरनेट बँकिंग, वॉलेट/कॅश कार्ड, QR कोड किंवा UPI.
या पर्यायांपैकी कोणत्याही एकाचा वापर करून तुम्ही पेमेंट करू शकता. आता आपण QR कोड वापरून पेमेंट कसे करायचे ते पाहणार आहोत. तर QR कोड या पर्यायावर क्लिक करायचे आहे.

यानंतर, ‘Make Payment’ बटणावर क्लिक करायचे आहे. हा पर्याय तेव्हाच उपलब्ध होईल, जेव्हा तुम्ही

BillDesk च्या माध्यमातून पेमेंट करताना,
आता नवीन पृष्ठावर तुम्हाला खाली QR कोड दिसेल. त्यावर क्लिक केल्यास तो मोठा होऊन तुमच्यासमोर दिसेल. आता तुमच्या आवडत्या UPI अॅपचा वापर करून तो QR कोड स्कॅन करा आणि पेमेंट पूर्ण करा.

पेमेंट पूर्ण झाल्यानंतर तुम्हाला ‘पेमेंट सक्सेसफुल’ अशी स्क्रीन दिसेल. आता त्या हिरव्या लाईनवर क्लिक करा. हिरव्या लाईनवर क्लिक केल्यानंतर तुम्हाला पेमेंटची पावती (Receipt) दिसेल. नंतर ती पावती तुम्ही डाउनलोड करून ठेवा. अशा प्रकारे तुम्ही E-Challan किंवा फाइन भरलेला असतो. आता पुन्हा वेबसाइटवर जाऊन वाहन क्रमांक (Vehicle No.) आणि चालान क्रमांक (Challan No.) टाकून स्टेटस तपासा. तिथे ‘Payment Status’ मध्ये चालान ‘Paid’ झालेले दिसेल.

अशा प्रकारे तुम्ही ई-चलान किंवा फाइन ऑनलाइन पद्धतीने भरू शकता.